تشبیه و انواع آن
تشبیه : مانند کردن دو چیز در صفتی مشترک به شرط این که همراه با اغراق باشد. در تشبیه ادعای همانندی و شباهت وجود دارد.
ارکان تشبیه : هر تشبیه چهار رکن دارد .
مشبه( طرف اول ) ، مشبه به( طرف دوم )، وجه شبه(طرف سوم ) ، ادات تشبیه(طرف چهارم تشبیه) .
مشبه : کلمه ای است که قصد داریم آن را تشبیه کنیم .
مشبه به : چیزی است که مشبه را به آن مانند کرده ایم .
وجه شبه : صفتی است که بین مشبه و مشبه به مشترک است.
ادات تشبیه : کلمه ای است که به وسیله ی آن تشبیه صورت می گیرد.و دلالت بر معنی تشبیه دارد.
مثال برا ی تشبیه : چهره اش مانند آفتاب می درخشد.
چهره اش : مشبه
آفتاب : مشبه به
می درخشد: وجه شبه
مانند : ادات تشبیه
بیشتر اوقات در تشبیه وجه شبه ذکر نمی شود مگر این که تشبیه بکر و نو باشد که برای فهمیده شدن تشبیه آن را ذکر می کنند.
اگر در تشبیه وجه شبه ذکر نشود به آن تشبیه مجمل می گویند و اگر وجه شبه ذکر شده باشد به آن تشبیه مفصل می گویند.
اگر در تشبیه ادات تشبیه نیاید به آن موکد یا محذوف الادات می گویند .اگر ادات تشبیه بیاید مرسل یا صریح می گویند.
چنانچه نه وجه شبه بیاید و نه ادات تشبیه به آن تشبیه بلیغ می گویند.
انواع تشبیه به اعتبار مشبه و مشبه به
- تشبیه حسی به حسی
- تشبیه عقلی به عقلی
- تشبیه عقلی به حسی
- حسی به عقلی
منظور از حسی این است که با یکی از حواس ظاهر درک شود.
عقلی با یکی از حواس پنجگانه درک نشود.
انواع تشبیه به لحاظ شکل :
- تشبیه ملفوف
- تشبیه مفروق
- تشبیه تسویه
- تشبیه جمع
- تشبیه مقلوب یا معکوس
- تشبیه تفضیل
- تشبیه مشروط
- تشبیه مطلق
- تشبیه مضمر
تشبیه ملفوف : آوردن چند مشبه به طور جداگانه و بعد از آن مشبه به هرکدام گفته شود.
تشبیه مفروق : چند مشبه و مشبه به وجود دارد اما هر کدام ازمشبه ها با مشبه به خود همراه است.
تشبیه تسویه : چند چیز را به یک چیز تشبیه می کنند. یا برای چند مشبه یک مشبه به می آورند.
تشبیه جمع : یک چیز را به چند چیز تشبیه کنند. یا برای یک مشبه چند مشبه به بیاورند.
تشبیه مقلوب : مشبهی را به مشبه به تشبیه کنند و بعد از آن جای مشبه به و مشبه را عوض کنند.
تشبیه تفضیل: اول مشبه را به مشبه به تشبیه کنند و بعد از آن مشبه را بر مشبه به ترجیح دهند.
تشبه مشروط: شباهت بین مشبه و مشبه به با شرطی همراه باشد.
تشبیه مطلق: در این نوع تشبیه هیچ قید و شرطی نباشد.
تشبیه مضمر: تشبیه پنهان است که ظاهرا تشبیه نیست اما مقصود گوینده تشبیه است.
